KIDNAP voert curator Filip Luyckx mee op reis naar een voor hem onbekende bestemming. De reis betekent het zich bewust verwijderen van de vertrouwde locatie naar een reeks onbepaalde plekken op een route. In de eerste plaats is er geen ander doel dan de verwijdering, er is geen noodzakelijke bestemming.
KIDNAP #1 – 11.01.20 – 11:38
KIDNAP #2 – 12.01.20 – 12:56
KIDNAP #3 – 13.01.20 – time unknown
KIDNAP #4 – 14.01.20 – 12:54
KIDNAP #5 – 15.01.20 – time unknown
KIDNAP #6 – 16.01.20 – 11:02
KIDNAP #7 – 17.01.20 – 10:42
KIDNAP #8 – 18.01.20 – 14:38
KIDNAP #9 – 19.01.20 – 16:18
KIDNAP #10 – 20.01.20 – 10:02
KIDNAP #11 – 21.01.20 – 13:35
KIDNAP #12 – 22.01.20 – 18:42
KIDNAP #13 – 23.01.20 – 10:32
KIDNAP #14 – 24.01.20 – 10:15
KIDNAP #15 – 28.01.20 – 10:52
KIDNAP #16 – 29.01.20 – 10:36
KIDNAP #17 – 30.01.20 – 11:27
KIDNAP #18 – 04.02.20 – 9u
KIDNAP #19 – 06.02.20 – 9u34
KIDNAP #20 – 07.02.20 – 12:59
KIDNAP #21 – 08.02.20 – 09:41
KIDNAP #22 – 09.02.20 – 18:08
KIDNAP #23 – 10.02.20 – 13:17
KIDNAP #24 – 11.02.20 – 10:08
Het leven bevat tal van gegevens die je tijdens de levensloop niet zelf bepaalt. Het begint al met de geboorte en alles wat daarbij is gegeven. We erven talenten en zwakheden, alsook een sociale en psychologische context. Evenmin kiezen we tijd en ruimte, danig bepalend voor de natuurlijke en culturele omgeving. Beide factoren bepalen de maatschappelijke evolutie, de grote en kleine gebeurtenissen rondom ons. We ontmoeten tijdgenoten binnen dat stramien die met ons interageren. We maken een beperkt aantal keuzes waarvan we de vele gevolgen onmogelijk kunnen inschatten. Veel andere zaken overkomen ons, of we dat nu willen of niet. In de kunst is dat niet anders. De cultuurpolitiek is grillig, zonder langetermijnvisie voor aankomende kunstenaars. Maar die onzekerheid stimuleert ook buiten de institutionele kaders te treden. Nieuwe ideeën ontkiemen meestal ver van de bühne, die alleen confirmeert wat er al lang leeft. Net als het leven zelf laat de kunst zich niet makkelijk stroomlijnen binnen voorgegeven structuren. De spelregels schrijven voor dat de curator de kunstenaar uitnodigt voor een opdracht in het instituut. Maar wat als de kunstenaars de rollen omkeert en de curator weghaalt uit zijn vaste plek en hem voert naar een onbepaalde plek, een onbestemde tijd, een ongedefinieerde taak?
KIDNAP #25 – 12.02.20 – 10:44
De ontvoering is niet zomaar een reis. Noch een vakantietrip, noch een werkuitstap. Er is immers geen vooropgesteld doel, geen bestemming of nauwkeurig uitgestippelde route. Waar we terechtkomen en wat we te zien krijgen blijft hoogst onzeker. We trekken door streken die buiten ons doordeweekse leven vallen, waar we afhangen van toevallige ontmoetingen en ontdekkingen. Plekken waar we anders nooit of zelden zouden komen, zonder hedendaagse kunst en met weinige toeristen in de wintertijd. Anderzijds zitten we wel middenin een kunstproject dat zich enkel afspeelt in onze geesten en voor de fotocamera. Niemand langs de route heeft er weet van, terwijl het thuisfront maar met mondjesmaat karige weetjes ontvangt. Speelt er angst om zichzelf te verliezen, of juist zichzelf te herontdekken?
KIDNAP #26 – 13.02.20 – 10:50
Niets is hier nog gewoon, tenzij een aantal vaste waarden. Gek hoe tijdens zulk een tocht plots het weer aan belang wint, of het rudimentaire contact met horecapersoneel en hoteluitbaters. Her en der botsen we op tijdeloze natuur en dorpen. Overal kerken, verlaten maar vol geschiedenis. Muren en beelden die onze tijd doen verschrompelen tot de aanwezigheid van efemere insecten in een crypte. Hier zijn alle eeuwen vertegenwoordigd behalve de laatste. Heiligenbeelden die de vreemde indringers aankijken, grafstenen van ridders en kanunniken waar niemand meer om geeft, het lege mausoleum van een legendarische koning. Opvallend hoe snel je van de ene eeuw naar de andere kunt overstappen. Nochtans is niets virtuele realiteit rondom ons, in tegenstelling tot een museum kunnen we de stenen en beelden eerbiedig aanraken. Niemand kijkt toe, behalve – als we lang genoeg blijven – de dertig mensen per jaar die om de kerksleutels vragen bij de plaatselijke toeristische dienst. Enkel dankzij ons bezoek vernam de gemeente indirect dat de crypte overstroomde. Honoré luidt de kerkklok, maar geen kat in het dorp die reageert. Het spinrag voor de vensters en de vermolmde plankenvloer illustreren hoe de gemeenschap al lang zijn handen van dit uitzonderlijk monument heeft afgetrokken. Rest nog ons mededogen met al die voorbijgaande generaties, die zelf te gepasten tijde veel compassie etaleerden voor hun afgestorven broeders. Wat is een piëta uit de renaissance anders dan de uitbeelding van de onzichtbare gevoelens van de tijdgenoten? Ik kijk samen met de beeldengroep naar de dode Christus. Verdriet en vreugde mogen worden geëtaleerd, in elk geval ten tijde van Rogier Van der Weyden en Domenico Ghirlandaio.
KIDNAP #27 – 14.02.20 – 10:28
Op naar een volgende plek. We vertrekken voordat we het ergens gewoon beginnen te worden. We zijn al ontsnapt aan de werkstructuren, de kunstwereld. Of is het ons bureau, de pendeltrein en de vaste uren? Of de tentoonstellingsprojecten, het gekende milieu, het vaste stramien ondanks de variatie in het werk van een curator? De gedachte los laten van een identiteit, een loopbaan, al te dominerende routine? Aangevuld met de dwingende actualiteit, het waardenpatroon van een cultuur en een tijdsperiode? Kunnen we stoppen met lineair denken binnen de Euclidische dimensie, het verschil maken tussen bewustzijn en een concrete levensloop? Gewoon denken en voelen, tijd en ruimte beleven zonder plekken, naar de wereld en kunst kijken terwijl we ons eigen leven vergeten? Elke plek en tijd verandert toch onherkenbaar, de toekomst wordt onvermijdelijk geschiedenis die ergens blijft voortbestaan maar evenzeer anders had kunnen verlopen. Als historicus moet je toch begrijpen dat alles voortdurend verandert, merkte Johan Van Geluwe op. Maar precies het los komen van de concrete structuren laat de volle beleving van een plek, een andere tijd of een kunstwerk mogelijk. Zolang we meer bezig zijn met ditjes en datjes gaan we niet op in het gedicht van het landschap, de reigers in de overstroomde rivier of de piëta.
– – –
KIDNAP 11.12.19 – 14.02.20
– – –
ANNEX
Samen of alleen een plek bezoeken betekent voor mij veel meer dan de meeste bezigheden. Zeker valt er veel te zien en te leren, maar het gaat tevens om de beleving zelf : op plekken vertoeven die buiten de normale levensloop vallen is te vergelijken met op de wereld komen en een massa indrukken op doen. Verwondering en verlangen. Dat soort momenten blijft lang in het geheugen hangen, alsof het gisteren was. Niet alleen de ontdekkingen op zich, maar nog meer wat je op dat moment voelde en dacht. Het oproepbare geheugen vermeerdert telkens met vele quotiënten. Op elke plek ontstaat er een ander stuk leven, een opgaan in de omgeving die andere aspecten van jezelf en de wereld blootlegt. Een ontdekkingsreis blijft dus oneindig langer hangen dan een vernissage, een cursus, een maaltijd. Het vermenigvuldigen van de plekken met betekenis bergt een arsenaal van materiaal op, onzichtbaar voor anderen die er niet bij waren. Plekken moeten spaarzaam worden benaderd, veel in aantal maar niet worden platgetreden tot routine.
Honoré ontdekt de kunst overal, ze zit al in het landschap en in alle menselijke activiteiten voordat we daar maar een stap hebben in gezet. Kortom, ze is overal op straat, langs de rivieren, op de hotelkamer. Vaste vormen en efemere verschijnselen, afgesleten toestanden of gloednieuwe constructies. De verbanden zijn legio, alsof hij een soort ‘goddelijke’ ordening blootlegt die vanuit de natuur doorloopt tot in de menselijke verschijnselen. Doorheen de objecten, fenomenen en gebeurtenissen ontwart hij een landschap vol morfologische overeenkomsten. Zonder die wereld zouden we het niet doen, maar toch kennen we ze amper. Onverwacht grijpt hij naar de camera om een bijzonder beeld vast te leggen, in de wolken, over een boomstam of in een modderpoel. Een gedreven uiteenzetting van mij, een motorrijder die een heel stadje opschrikt, een veelvoud van lichtreflecties die reiken van in het restaurant tot aan de overzijde van de rivier. Er is geen afgelijnd onderwerp, niets is onder controle, het meeste wat op ons netvlies valt geven we geen aandacht, omdat het vol toeval steekt en geen betekenis prijsgeeft. Wie beheerst nu de reflecties in waterplassen, de mistsluiers over de heuvels, de toevallige tooghangers in een voor het overige uitgestorven dorp? De fundamentele principes blijven wanneer alle efemere vormen al lang zijn verdwenen. Behoren wij tot de eerste of de laatste categorie, of misschien juist tot allebei?
Alom snoeien Europese landen bikkelhard in de weinige cultuursubsidies, alsof die bedoeld zijn voor een uitdovende industrie. Zit er meer toekomst in gigantische verkeersinfrastructuur (sic), de laatste wapensnufjes, of het overal installeren van 5G? Nog niet zo lang geleden werd er massaal geïnvesteerd in dieselwagens, legbatterijen en asbestgebouwen, wat blijft daar thans van over? Kunst staat op maat van de mens en plaatst ons in een breder en dieper perspectief. We ontwikkelen onze waarneming, intuïtie en kritisch denken. We verplaatsen ons in andere werelden die tegelijk onze eigen cultuur en biografie in perspectief plaatsen. Vanzelfsprekendheden veranderen in verwondering. Eenzijdigheid staat haar plek af aan multidimensionaal denken. Zijn de reacties op de cultuurpolitiek echter niet voorspelbaar binnen een stereotiepe ‘politieke’ logica, een eendimensionaal denken dat niet meer tot werkbare oplossingen komt? Wat zou er gebeuren indien alle kunstenaars van alle disciplines hun intendanten ‘schaakten’ en een tijdlang de kunstinstituten verweesd achter lieten? Buiten tijd en ruimte treden, ver van de platgetreden paden en de debatten die nergens toe leiden. Een pion die uit het schaakbord wegloopt in de grotere wereld. Moeten kunstenaars mensen niet een stap op weg helpen om uit hun routine te treden en zichtzelf te beleven in al hun rijkdom? Eigenlijk heeft iedereen de behoefte om eens voor een tijdje uit zijn rolmodel te stappen en te proeven van het leven zoals het bij de geboorte was en op het einde opnieuw wordt, een symbiose met al wat is, een geest die uit zijn cocon tuimelt.
.
sintlukasgalerie.wordpress.com 