Editie: Digital Love – Joëlle Dubois

Een naakt koppel bedrijft de liefde terwijl ze hun smartphones bij de hand hebben. Tot vrij recent zou dat tafereel als onwaarschijnlijk zijn bestempeld. Anno 2018 wekt het weinig opschudding omdat het danig banaal lijkt. Nochtans roept de hele situatie vragen op. Ervaren we nog intimiteit in interpersoonlijke relaties of in een particuliere ruimte? Kunnen we ons concentreren op één handeling of persoon? Hebben we bij elke gelegenheid weerklank in de digitale ruimte nodig om ons goed te voelen? Verkiezen we de afwezige communicatie op afstand boven het weerbarstige hier en nu? Is er nog ruimte voor persoonlijke geheimen? Of voor een leven in isolement zonder prothesen? Elke nieuwe stap in de virtuele omgeving trekt een scheidingslijn tussen een voor en een na.

Joëlle Dubois trekt sinds haar afstuderen in 2015 als Master in de Kunsten aan Luca Campus Gent aandacht met reeksen kleine schilderijen. Die kleurrijke werken bieden ons een voyeuristische inkijk op hedendaagse mediagebruikers. In feite zijn het wij zelf die de buitenwereld deelgenoot maken van onze diepste gedachten en vezels. We verschuiven de grenzen van het persoonlijke leven naar een pseudo-egalitaire technologie. Voor de editie vertrekt de kunstenares van schetsen die de compositie en de kleuren aanduiden. De dieptewerking en de omgevingsdetails worden bewust beperkt naar analogie met de abstracte digitale ruimte. Het handmatig schilderen contrasteert met de technologische vervangbaarheid. Al bestaat de editie uit een reeks zeefdrukken op plankjes van dezelfde voorstelling, toch vertoont elke zeefdruk subtiele afwijkingen bij de manuele uitvoering. In de eindfase bewerkt de kunstenares de zeefdruk met harsverf, wat de persoonlijke toets nog verhoogt.

De felle kleuren en de glitter van de panelen wedijveren met de status van het pixelbeeld. Het picturaal uitbeelden van de virtuele wereld plaatst de natuurlijke handelingen opnieuw centraal. Vooreerst contrasteert de fysieke creatie met de passieve mediaconsumptie. De meditatie en het productieproces vertragen de tijd. Isolement is een basisvoorwaarde. Reflectie vanuit een buitenpositie leidt tot algemene inzichten. Al schilderend ontsnapt de kunstenaar aan haar ego en krijgt voeling met de universele tijd. Er ontstaat zingeving in het nu-moment zonder profileringsdrang. Schilderen bevestigt de belevingstijd versus de digitale tijd. Na duizenden jaren menselijke cultuur is de mens nog een grotendeels onontgonnen terrein. Mystici en humanisten hadden het over de mens als maatstaf van de dingen. Daar tegenover zien we een toenemend ‘geloof’ in een oncontroleerbare artificiële intelligentie, maar de technologische mens weet niet eens wat bewustzijn en leven is, wat de oorsprong is van de tijd en wat de geschiedenis drijft. Hoe gaan we om met natuurbehoud, met oorlogsdreiging en met de dood? Laten we ons verdoven door een constante nood aan verdovende prikkels, de bezwering van angsten en demonen? Geven we voorkeur aan de leegte van anekdotische weetjes en het voyeurisme op afstand boven de ontwikkeling van onszelf en de gemeenschap? De fundamentele vragen hebben weinig van doen met het huidige gebruik van de digitale accessoires.
We dreigen onze verantwoordelijkheid in te ruilen voor een geestloze artificiële intelligentie, maar de onvermijdelijke vragen zullen ons weer inhalen. Deze potentiële vraagstelling neemt niet weg dat de edities gebaseerd zijn op eenvoudige waarnemingen. De exotische kleuren verdringen alle depressieve gevoelens. Daarvoor gaat de kunstenares te rade bij niet-westerse culturen die vaak op een direct toegankelijke manier de kijker inzage geven in de wereld. Ondanks zijn complexe onderbouw is het beeld op zich eenvoudig.